Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Υπολογιστή

Δρ. Σπύρος Συρμακέσης


Η Αλληλεπίδραση Ανθρώπου Υπολογιστή αποτελεί βασικό σημείο αναφοράς στη σχεδίαση και υλοποίηση οποιασδήποτε εφαρμογής, από ένα απλό εικονίδιο μέχρι ολοκληρωμένα πληροφοριακά συστήματα, οπλικά συστήματα, συστήματα πλοήγησης, κ.α. Αυτό που ονομάζουμε «Αλληλεπίδραση Ανθρώπου - Υπολογιστή», είναι ευρέως διαδεδομένο ως "HCI" (=Human Computer Interaction) και έχει εφαρμογή σε πολλές επιστημονικές περιοχές.

Ειδικά στην επιστήμη των υπολογιστών και στο σχεδιασμό συστημάτων επιβάλλεται να αναγνωριστεί η αξία της ως μιας θεμελιώδους και καθολικής ισχύος θεωρίας. Για όλες τις υπόλοιπες επιστήμες μπορεί να θεωρηθεί ως μια εξειδίκευση αν και μπορεί να προσφέρει σημαντική πληροφορία. Για το σχεδιαστή συστημάτων αποτελεί ένα ουσιαστικό κομμάτι της διαδικασίας σχεδιασμού. Από αυτήν την άποψη, το HCI περιλαμβάνει το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση διαδραστικών συστημάτων με βάση τα καθήκοντα και τις εργασίες των χρηστών.

Η Αλληλεπίδραση Ανθρώπου-Υπολογιστή είναι η γνωστική περιοχή της πληροφορικής που μελετάει το σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την αξιολόγηση διαδραστικών υπολογιστικών συστημάτων (interactive computer systems) δηλαδή συστημάτων που αλληλεπιδρούν με τους χρήστες τους (ACM SIGCHI, "Curriculum for Human-Computer Interaction", Special Interest Group on Computer-Human Interaction Curriculum Development Group, New York, 1992).

Παρόλα αυτά, όταν μιλάμε για αλληλεπίδραση ανθρώπου - υπολογιστή, δεν έχουμε υπόψη μας κατ' ανάγκη ένα και μοναδικό χρήστη με ένα προσωπικό υπολογιστή. Με τον όρο «χρήστης» μπορεί να εννοούμε ένα συγκεκριμένο χρήστη, μια ομάδα χρηστών που συνεργάζονται, ή μια σειρά από χρήστες σε έναν οργανισμό που ο καθένας ασχολείται με κάποιο μέρος μιας εργασίας ή διαδικασίας. Ο χρήστης είναι οποιοσδήποτε προσπαθεί να ολοκληρώσει μια εργασία χρησιμοποιώντας την τεχνολογία. Με τον όρο «υπολογιστής» εννοούμε οποιαδήποτε τεχνολογία που ποικίλει από τον συμβατικό προσωπικό υπολογιστή μέχρι ένα υπολογιστικό σύστημα ευρείας κλίμακας, μια διεργασία ελέγχου συστημάτων ή ένα ενσωματωμένο σύστημα. Το σύστημα μπορεί να περιέχει μη υπολογιστικά κομμάτια συμπεριλαμβανομένων και άλλων ανθρώπων. Με τον όρο «αλληλεπίδραση» εννοούμε οποιαδήποτε επικοινωνία ανάμεσα σε ένα χρήστη και έναν υπολογιστή, ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για άμεση ή έμμεση. Η άμεση αλληλεπίδραση σχετίζεται με διάλογο, ανάδραση και έλεγχο καθ' όλη τη διάρκεια της εκτέλεσης μιας εργασίας. Η έμμεση αλληλεπίδραση μπορεί να αναφέρεται σε background ή batch processing. Το σημαντικό και το κοινό σε όλα τα παραπάνω σενάρια είναι το ότι ο χρήστης χρειάζεται να αλληλεπιδράσει με τον υπολογιστή ώστε να επιτευχθεί κάτι.

Στα πλαίσια του μαθήματος γίνεται αναφορά σε γνωσιακές έννοιες που σχετίζονται με τον άνθρωπο, όπως ο τρόπος που σκέφτεται, θυμάται, προσέχει και αντιδρά. Ακόμη παρουσιάζονται βασικές αρχές της ευχρηστίας συστημάτων και σχεδιαστικές οδηγίες για εφαρμογές. Τέλος γίνεται αναφορά σε μεθοδολογίες αξιολόγησης, τόσο στη φάση του σχεδιασμού αλλά και της υλοποίησης συστημάτων